შემოწმებით დარიცხული თანხები

შემოწმებით დარიცხული თანხების (საგადასახადო დავალიანების/საგადასახადო ორგანოს მიერ ადმინისტრირებადი მოსაკრებლის) შემცირების მიზნით, შესაძლებელია გაფორმდეს საგადასახადო შეთანხმება.

აღიარებული საგადასახადო დავალიანების გადახდევინება შეიძლება გადავადდეს არაუმეტეს 3 წლით უზრუნველყოფის საშუალების წარმოდგენით ან არაუმეტეს 1 წლით უზრუნველყოფის საშუალების წარმოდგენის გარეშე.

შემოწმებით დარიცხული თანხების, გადახდევინების უზრუნველსაყოფად შესაძლებელია განხორციელდეს შემდეგი იძულებითი ღონისძიებები:

 საგადასახადო შემოწმების პროცესთან დაკავშირებით მომზადებული ვიდეო ინსტრუქცია  იხილეთ ბმულზე

შეფარდებული სანქციის განახევრება

საგადასახადო შემოწმების შედეგად შეფარდებული ჯარიმების თანხების 50 პროცენტი უქმდება იმ შემთხვევაში თუ: გადასახადის გადამხდელს, ამ საგადასახადო შემოწმების შედეგად გამოცემული საგადასახადო მოთხოვნის ჩაბარებიდან 30 დღის ვადაში, სრულად აქვს გადახდილი საგადასახადო მოთხოვნით გათვალისწინებული გადასახადებისა და ჯარიმების 50 პროცენტის ტოლფასი თანხა და პირის მიერ ამავე ვადაში აღიარებულია შესაბამისი საგადასახადო მოთხოვნა

მაგალითად:

პირს საგადასახადო შემოწმების შედეგად დაერიცხა გადასახადების თანხა 50 000 ლარი და  ჯარიმა 25 000 ლარი, ამასთან პირმა წარადგინა განცხადება საგადასახადო შემოწმების შედეგად დარიცხული თანხების აღიარების შესახებ და მოთხოვნის ჩაბარებიდან 30 დღის ვადაში გადაიხდა ძირითადი თანხა - 50 000 ₾ და ჯარიმის (25 000 ლარის) 50% - 12 500 ₾. შედეგად, პირს გაუუქმდება ჯარიმის 50 პროცენტი, ანუ 12 500 ლარი.

შეფარდებული სანქციის გაუქმება

აუდიტის დეპარტამენტს რიგ დარღვევებზე უფლება აქვს გაათავისუფლოს კეთილსინდისიერი გადამხდელი საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული სანქციისაგან, თუ სამართალდარღვევა გამოწვეულია გადასახადის გადამხდელის შეცდომით/არცოდნით.

დამატებითი ინფორმაციისათვის იხილეთ ბმული:

შემოსავლების სამსახურის უფროსის 2022 წლის 11 აპრილის ბრძანება N9021

საჩივრის წარდგენა

საგადასახადო ორგანოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების გასაჩივრება შესაძლებელია მისი ჩაბარებიდან 30 კალენდარული დღის ვადაში.

გასაჩივრების ვადა აითვლება გადაწყვეტილების ჩაბარების თარიღის მომდევნო დღიდან, ხოლო თუ ვადის ბოლო დღე ემთხვევა არასამუშაო დღეს, საჩივრის წარდგენის ვადა გრძელდება მომდევნო სამუშაო დღის ბოლომდე.

გადაწყვეტილების საჯაროდ გავრცელების შემთხვევაში კი გადაწყვეტილება ითვლება ჩაბარებულად შესაბამის ვებგვერდზე განთავსებიდან მე-20 კალენდარულ დღეს.

საჩივრის წარდგენასთან დაკავშირებით მომზადებული ვიდეო ინსტრუქციის სანახავად იხილეთ ბმული

საგადასახადო შემოწმების აქტი

საგადასახადო შემოწმების შემაჯამებელი შედეგების შესახებ დგება საგადასახადო შემოწმების აქტი.

საგადასახადო შემოწმების აქტის შედგენამდე, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს:

● საგადასახადო შემოწმების შედეგად გამოვლენილი საკითხები განიხილოს აუდიტორთან.

● სურვილის შემთხვევაში შეუძლია გამოთქვას მოსაზრებები და წინადადებები.

● სარწმუნოდ მიჩნევის შემთხვევაში, მათი გათვალისწინებით განხორციელდება საკითხების ასახვა საგადასახადო შემოწმების აქტში. 

  თუ საგადასახადო შემოწმება ტარდება რამდენიმე ეტაპად, ყოველი ეტაპის შემდეგ დგება შუალედური აქტი ხოლო, საგადასახადო შემოწმების დასრულების შემდეგ დგება საბოლოო აქტი. 

საგადასახადო შემოწმების აქტში აისახება:                                                               

● შემოწმებით გამოვლენილი საკითხები;

● საკითხებთან დაკავშირებული ყველა ფაქტობრივი გარემოება, მტკიცებულება და არგუმენტი;

● საკანონმდებლო ნორმები;                                                            

● საგადასახადო ვალდებულებების წარმოშობის თარიღები;

● დასკვნითი დებულებები და რეკომენდაციები.

გაითვალისწინეთ, კამერალური საგადასახადო შემოწმების შედეგების შესახებ, საგადასახადო შემოწმების აქტი დგება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ შემოწმების შედეგად გამოვლენილი შეცდომები იწვევს გადასახადის თანხის ცვლილებას.

საგადასახადო შემოწმების აქტის საფუძველზე,  უფლებამოსილი პირი იღებს გადაწყვეტილებას გადასახადის ან/და სანქციის დარიცხვის შესახებ. ორივე დოკუმენტი,

შესაბამის საგადასახადო მოთხოვნასთან ერთად წარედგინება გადასახადის გადამხდელს.

ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის გამოვლენის შემთხვევაში კი, უფლებამოსილი პირი ადგენს ასევე ოქმს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის შესახებ.

საგადასახადო შემოწმების შედეგად დანაშაულის ნიშნების აღმოჩენის შემთხვევაში სათანადო მასალები ეგზავნება შესაბამის საგამოძიებო ორგანოს.

სამართალდარღვევები და სანქციები

საგადასახადო შემოწმების ფარგლებში, სათანადო საფუძვლების არსებობის შემთხვევაში, პირს შეეფარდება საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული სანქციები, მათ შორის, ჯარიმა საგადასახადო დეკლარაციაში გადასახადის თანხის შემცირების შემთხვევაში, კერძოდ შემცირებული თანხის

● 10 პროცენტი                                                            

● 25 პროცენტი ან                                                                                                                                       

● 50 პროცენტი

ჯარიმის ოდენობა განისაზღვრება იმის მიხედვით თუ რამდენითაა შემცირებული გადასახადის თანხა საგადასახადო დეკლარაციაში.

მაგალითად, თუ პირს შემოწმების შედეგად დაერიცხა გადასახადის ძირითადი თანხა 10 000 ლარი, დეკლარაციის შემცირებისთვის შეფარდებული ჯარიმის ოდენობა არ უნდა აღემატებოდეს 10 000 ლარს.

პირის მიერ საგადასახადო დეკლარაციაში გადასახადის თანხის 100 000 ლარზე მეტით შემცირება მიიჩნევა გადასახადისგან თავის არიდებად და  იწვევს პასუხისმგებლობას საქართველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობის შესაბამისად.

საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის თანახმად პირს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა არ დაეკისრება, თუ საგადასახადო შემოწმების შედეგებზე „საგადასახადო მოთხოვნის“ მიღებიდან 45 სამუშაო დღის ვადაში გადახდილი, გადავადებული ან კორექტირებული იქნება გადასახდელად დაკისრებული ძირითადი თანხა ან მისი გადახდის ვალდებულება შეჩერებულია კანონის საფუძველზე.

გადასახადის გადამხდელის უფლებები

საგადასახადო შემოწმების პროცესში, გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს:

● პირადად ან წარმომადგენლის მეშვეობით წარმოადგინოს საკუთარი ინტერესები საგადასახადო ორგანოში;

● მოითხოვოს ინფორმაცია მის მიმართ საგადასახადო კონტროლის განხორციელების საფუძვლის შესახებ;

● მის მიმართ საგადასახადო კონტროლის ღონისძიების განხორციელებისას საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს შესაბამისი განმარტება;

● დაესწროს მის მიმართ ჩატარებულ გასვლით საგადასახადო შემოწმებას;

● გაასაჩივროს საგადასახადო ორგანოს ქმედება ან გადაწყვეტილება;

● საგადასახადო ორგანოსაგან მიიღოს მასთან დაკავშირებული ნებისმიერი გადაწყვეტილების დედანი ან დამოწმებული ასლი.

საგადასახადო ორგანოთა უფლებები

საგადასახადო შემოწმების ფარგლებში აუდიტის დეპარტამენტი იკვლევს საქმისათვის ყველა მნიშვნელოვან გარემოებას და გადაწყვეტილებას იღებს ამ გარემოებათა შეფასებისა და ურთიერთშეჯერების საფუძველზე. ამასთან, აუდიტის დეპარტამენტი უფლებამოსილია:

● გამოითხოვოს საქმესთან დაკავშირებული დოკუმენტები;

● შეაგროვოს ცნობები;

● მოუსმინოს დაინტერესებულ მხარეებს;

● დანიშნოს ექსპერტიზა;

● გამოიყენოს აუცილებელი დოკუმენტები და აქტები;

● მიმართოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ სხვა ზომებს.

საგადასახადო ვალდებულებების განსაზღვრა

საგადასახადო შემოწმების პროცესში, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს:

●  პირის საგადასახადო ვალდებულებები განსაზღვროს არაპირდაპირი მეთოდით. თუ პირს არ აქვს სააღრიცხვო დოკუმენტაცია ან სააღრიცხვო დოკუმენტაციით შეუძლებელია დაბეგვრის ობიექტის დადგენა, ასევე ერთზე მეტი ნებისმიერი შემდეგი პირობის არსებობისას:

●  ადგილი აქვს პირის აქტივების დაუსაბუთებელ ზრდას;

● პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობისათვის ან/და პირადი მოხმარებისათვის გაწეული ხარჯი აჭარბებს დეკლარირებულ შემოსავალს;

● მიმდინარე საგადასახადო კონტროლის ღონისძიებების შედეგად შესამოწმებელ პერიოდში გამოვლენილია პირის მიერ სამართალდარღვევის ჩადენის ორი ან მეტი შემთხვევა;

● გამოვლენილია არსებითი სხვაობა პირის მიერ დეკლარირებულ დაბეგვრასთან დაკავშირებულ მონაცემებსა და მიმდინარე საგადასახადო კონტროლის ღონისძიებების შედეგად ფაქტობრივად დაფიქსირებულ მონაცემებს შორის.                 

დამატებითი ინფორმაციისათვის იხილეთ ბმული:

შემოსავლების სამსახურის უფროსის 2019 წლის 8 ივლისის ბრძანება N22708   

დამატებითი ინფორმაციისათვის იხილეთ ბმული:

შემოსავლების სამსახურის უფროსის 2022 წლის 28 ივლისის ბრძანება N 20231

დამატებითი ინფორმაციისათვის იხილეთ ბმული:

შემოსავლების სამსახურის უფროსის 2021 წლის 21 მაისის ბრძანება N 15464

შემოსავლების სამსახურის უფროსის 2022 წლის 13 ოქტომბრის ბრძანება N 26094

● გასათვალისწინებელია, რომ შემოსავალი გადასახადით იბეგრება იმ შემთხვევაშიც კი, როდესაც მისი კანონიერება სადავოა, ხოლო, თუ რაიმე თანხა გამოიყენება კონკრეტული პირის ინტერესებისათვის, ჩაითვლება, რომ ეს თანხა მიღებული აქვს ამ პირს.

● საგადასახადო შემოწმება ტარდება ისეთ პერიოდზე, რომლის დროსაც არ იყო დადგენილი დანაკარგის მაქსიმალური ზღვრული ოდენობის ნორმა, აუდიტის დეპარტამენტს უფლება აქვს:

● დანაკარგის ნორმა გამოიყენოს მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ გადასახადის გადამხდელი დანაკარგის ნორმას იყენებდა დადგენილზე მეტი ოდენობით;

● არ ჩათვალოს დანაკარგის ნორმის ფარგლებში არსებული ნაკლებობა დანაკლისად, თუ გადასახადის გადამხდელი დანაკარგის ნორმას იყენებდა დადგენილი ან დადგენილზე ნაკლები ოდენობით;

● არ გაითვალისწინოს დანაკარგის ნორმის დადგენის შემდეგ გადასახადის გადამხდელის მიერ საგადასახადო ვალდებულების დაზუსტება, თუ გადასახადის გადამხდელი დანაკარგის ნორმად იყენებდა დანაკარგის დადგენილზე ნაკლებ ოდენობას ან საერთოდ არ იყენებდა მას.

საგადასახადო შემოწმების შეჩერება

თუ დაწყებული გასვლითი საგადასახადო შემოწმების გაგრძელება ვერ ხერხდება დაუძლეველი ძალის ან სხვა მიზეზით გამოწვეული შეფერხების გამო, აუდიტის დეპარტამენტის უფლებამოსილი პირი გამოსცემს ბრძანებას საგადასახადო შემოწმების შეჩერების შესახებ. შეფერხების აღმოფხვრის შემდეგ, გამოიცემა ბრძანება შემოწმების განახლების შესახებ, რომლის საფუძველზეც მოხდება საგადასახადო შემოწმების განახლება. ამასთან, გარდა გასვლითი საგადასახადო შემოწმების შეჩერებისა, აუდიტის დეპარტამენტს უფლება აქვს შეწყვიტოს საგადასახადო შემოწმება, თუ მოკვლევის პროცესში დადგინდება, რომ გაქარწყლებულია ყველა იდენტიფიცირებული რისკი.

გადაუდებელი გასვლითი საგადასახადო შემოწმება

გადაუდებელი გასვლითი საგადასახადო შემოწმება ტარდება სასამართლოს ნებართვის საფუძველზე, წერილობითი შეტყობინების გარეშე. ამასთან, სასამართლოს ნებართვა მიღებულ უნდა იქნეს საგადასახადო შემოწმების დაწყებიდან 48 საათში.

გაითვალისწინეთ, რომ თუ არსებობს ინფორმაცია, რომ პირი გეგმავს  თავი აარიდოს საგადასახადო ვალდებულებების შესრულებას, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს გადასახადის გადამხდელის ქონებაზე გაავრცელოს საგადასახადო გირავნობა/იპოთეკა.

გასვლითი საგადასახადო შემოწმება

გასვლითი საგადასახადო შემოწმება ტარდება გადასახადის გადამხდელის საქმიანობის ადგილზე, აუდიტის დეპარტამენტის უფროსის ბრძანების საფუძველზე. ამასთან, საგადასახადო შემოწმების დაწყებამდე არანაკლებ 10 სამუშაო დღისა, პირს ეგზავნება შეტყობინება საგადასახადო შემოწმების ჩატარების შესახებ, რომელიც შეიძლება იყოს:

●  ელექტრონული ან

●  წერილობითი.

საგადასახადო შემოწმების ჩატარების თაობაზე ელექტრონული ფორმით გაგზავნილი შეტყობინება ჩაბარებულად ითვლება პირის მიერ ამ შეტყობინების გაცნობისთანავე ან ამავე პირის ავტორიზებული მომხმარებლის გვერდზე განთავსებიდან 30-ე დღეს, თუ ამ ვადაში ადრესატი შეტყობინებას არ გასცნობია.

გასვლითი საგადასახადო შემოწმებით შესაძლებელია გადასახადის გადამხდელის საქმიანობის

●  სრული ან

●  თემატური შემოწმება.

საგადასახადო შემოწმების დროს, შემოწმების განმახორციელებელ პირს უფლება აქვს,  გადასახადის გადამხდელს მოსთხოვოს საგადასახადო ვალდებულებასთან დაკავშირებული სააღრიცხვო დოკუმენტაცია, ან/და დაბეგვრასთან დაკავშირებული ინფორმაციის სათანადო წესით დამოწმებული ასლი. ასლის წარუდგენლობის შემთხვევაში, შემოწმების განმახორციელებელ პირს უფლება აქვს ამოიღოს დოკუმენტის დედანი, რომელიც გასვლითი საგადასახადო შემოწმების დასრულებისთანავე უბრუნდება გადასახადის გადამხდელს.

გასვლითი საგადასახადო შემოწმება შეიძლება მოიცავდეს გადასახადის გადამხდელის საქმიანობის მიმდინარე კონტროლის პროცედურებსაც, როგორიცაა:

●  დათვალიერება

●  ინვენტარიზაცია

●  ქრონომეტრაჟი

●  საგადასახადო მონიტორინგი

● საკონტროლო-სალარო აპარატების გამოყენების დაცვის კონტროლი, მათ შორის საკონტროლო შესყიდვა.

 გარდა აღნიშნულისა, აუდიტის დეპარტამენტი უფლებამოსილია საგადასახადო შემოწმებისას განახორციელოს სალაროში ნაღდი ფულის რაოდენობის განსაზღვრა პირის ან მისი წარმომადგენლის სალაროში არსებული მთელი ფულის სრული დათვლის გზით.

კამერალური საგადასახადო შემოწმება

კამერალური საგადასახადო შემოწმება ტარდება გადასახადის გადამხდელის საქმიანობის ადგილზე გაუსვლელად, აუდიტის დეპარტამენტის უფროსის ბრძანების საფუძველზე, ამავე ბრძანებით განსაზღვრულ კონკრეტულ საკითხზე.

კამერალური საგადასახადო შემოწმება ეყრდნობა საგადასახადო ორგანოში არსებულ ინფორმაციას, აგრეთვე, გადასახადის გადამხდელისაგან მიღებულ ახსნა-განმარტებებსა და სააღრიცხვო დოკუმენტაციას

საგადასახადო შემოწმების სახეები

საგადასახადო შემოწმება შეიძლება იყოს:

●  კამერალური

●  გასვლითი

თავის მხრივ, გასვლითი საგადასახადო შემოწმება შესაძლებელია იყოს გადაუდებელი.

საკონტაქტო პირი

პირველადი გასაუბრების დროს გადასახადის გადამხდელმა უნდა გამოყოს საკონტაქტო პირი, რომელიც მუდმივად იქნება კომუნიკაციაში აუდიტის იმ გუნდთან, რომელიც ახორციელებს საგადასახადო შემოწმებას. ამასთან, სხვადასხვა ფაქტორების გათვალისწინებით (როგორიცაა საქმის სირთულე, სპეციფიკა, მასშტაბი და სხვა) აუდიტის გუნდში შესაძლებელია იყოს  ერთი ან რამდენიმე აუდიტორი. საკონტაქტო პირი შეიძლება იყოს გენერალური დირექტორი, ფინანსური დირექტორი, ბუღალტერი და სხვა უფლებამოსილი პირი.

პირველადი გასაუბრება

საგადასახადო შემოწმების დაწყებამდე მნიშვნელოვანია აუდიტორის მიერ გადასახადის გადამხდელთან პირველადი გასაუბრება. პირველადი გასაუბრების მიზანია გადასახადის გადამხდელის საქმიანობაზე მაქსიმალური ინფორმაციის მიღება, რაც თავის მხრივ გაამარტივებს საგადასახადო შემოწმების პროცესს.

პირველადი გასაუბრება შესაძლებელია განხორციელდეს:

●  გადასახადის გადამხდელის საქმიანობის ადგილზე;

●  შემოსავლების სამსახურში;

●  სატელეფონო კომუნიკაციით;

●  დისტანციური კომუნიკაციის სხვა არხებით.

შეზღუდვები

იმ პერიოდზე ან საკითხზე, რომელზედაც მიმდინარეობს ან უნდა ჩატარდეს საგადასახადო შემოწმება, პირის მიერ საგადასახადო დეკლარაციის (მათ შორის, შესწორებული საგადასახადო დეკლარაციის) წარდგენა დაუშვებელია.

იმ პერიოდზე ან საკითხზე, რომელზედაც საგადასახადო ორგანომ უკვე განახორციელა საგადასახადო შემოწმება ან დარიცხვა, პირის მიერ საგადასახადო დეკლარაციის (მათ შორის, შესწორებული საგადასახადო დეკლარაციის) წარდგენის შემთხვევაში, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს აღრიცხვა განახორციელოს ამ საგადასახადო დეკლარაციის (მათ შორის, შესწორებული საგადასახადო დეკლარაციის) მიხედვით, რაზეც საგადასახდო ორგანოს უფლებამოსილი პირი გამოსცემს მოტივირებულ ბრძანებას. ხოლო, იმავე პერიოდის ხელახლა შემოწმება შესაძლებელია მხოლოდ მოსამართლის ბრძანების საფუძველზე, გარდა იმ საკითხებისა, რომელთა მიხედვითაც პირი შესწორებულ საგადასახადო დეკლარაციას წარადგენს უკვე შემოწმებულ პერიოდზე.

ხანდაზმულობის ვადა

საგადასახადო შემოწმების ხანდაზმულობის ვადა 3 წელია, რომელიც აითვლება შესაბამისი საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობის კალენდარული წლის დასრულებიდან, ხოლო, თუ ამ ვადის გასვლამდე დარჩენილია 1 წელზე ნაკლები და გადასახადის გადამხდელმა საგადასახადო ორგანოში წარადგინა შესაბამისი პერიოდის საგადასახადო დეკლარაცია (მათ შორის, შესწორებული დეკლარაცია), ან გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა, ხანდაზმულობის ვადა გრძელდება ერთი წლით.

მაგალითად: 2020 წელთან მიმართებაში, ხანდაზმულობის ვადა აითვლება ამავე წლის დასასრულიდან, გრძელდება შემდეგი სამი წლის განმავლობაში და იწურება 2023 წლის ბოლოს. ხოლო, თუ ამ ვადის გასვლამდე დარჩენილია 1 წელზე ნაკლები და გადასახადის გადამხდელმა საგადასახადო ორგანოში წარადგინა შესაბამისი პერიოდის საგადასახადო დეკლარაცია (მათ შორის, შესწორებული დეკლარაცია), ან გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნა, რომლითაც დააზუსტა დავუშვათ, 2020 წლის დეკლარაცია, ხანდაზმულობის ვადა გაგრძელდება ერთი წლით, ამ შემთხვევაში საგადასახადო შემოწმების შესახებ 2024 წელს გამოცემული ბრძანების საფუძველზე შესაძლებელია შემოწმდეს როგორც 2021-იდან 2024 წლის ჩათვლით პერიოდი, ისე 2020 წელიც.

საგადასახადო შემოწმების არსი

საგადასახადო შემოწმება საგადასახადო კონტროლის ერთ-ერთი ფორმაა, რომლის მიზანია გადასახადის გადამხდელის საგადასახადო ვალდებულებების სისწორის დადგენა.

საგადასახადო შემოწმებას ახორციელებს შემოსავლების სამსახურის აუდიტის დეპარტამენტი.

საგადასახადო შემოწმება შესაძლებელია ჩატარდეს:

● შიდა და გარე წყაროების ინფორმაციის საფუძველზე;

● ფინანსთა სამინისტროს საგამოძიებო სამსახურის ინიციატივით;

● გადასახადის გადამხდელის ინიციატივით, რომლის საფასურიც შეადგენს ორგანიზაციის შემთხვევაში – 5 000 ლარს, ხოლო სხვა პირის შემთხვევაში: 12 თვემდე პერიოდის შემოწმებისათვის - 10 000 ლარს, 12 - იდან 24 თვემდე პერიოდის შემოწმებისათვის - 20 000 ლარს, 24 თვეზე მეტი პერიოდის შემოწმებისათვის - 30 000 ლარს.

დამატებითი ინფორმაციისათვის იხილეთ ბმული:

 საქართველოს მთავრობის 2010 წლის 30 მარტის დადგენილება N96

საგადასახადო შემოწმებისას შესწავლას შესაძლებელია დაექვემდებაროს